W Polsce od kilku lat rośnie zainteresowanie konsumentów suplementami diety pochodzącymi z konopi siewnych (Cannabis sativa L.), zwłaszcza olejkami CBD oraz innymi preparatami zawierającymi kannabidiol. Wzrost popularności konopi przekłada się na stale poszerzany asortyment tych produktów dostępnych na półkach kiosków i w sklepach internetowych. Jednakże, pojawia się pytanie, czy środki spożywcze zawierające kannabidiol (CBD) są legalne do sprzedaży na terenie Polski.

Wykorzystanie konopi do produkcji środków spożywczych, prawo UE

Przepisy dotyczące wykorzystania konopi przemysłowych do produkcji środków spożywczych są regulowane przez rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/2283 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie nowych produktów spożywczych. To rozporządzenie wprowadza zmiany w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 oraz uchyla rozporządzenie (WE) nr 258/97 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 1852/2001.

Konkretny akt Unii Europejskiej definiuje pojęcie „nowej żywności”, określając jako jedno z kryteriów fakt, że dana żywność nie była stosowana w znacznym stopniu do spożycia przez ludzi w Unii przed dniem 15 maja 1997 r. (czyli przed wejściem w życie wspomnianego wcześniej rozporządzenia), niezależnie od daty przystąpienia państwa członkowskiego do Unii.

Zgodnie z przepisami wymienionego wcześniej rozporządzenia, wprowadzenie na rynek lub stosowanie w żywności przeznaczonej do spożycia przez ludzi nowej żywności jest zabronione, jeśli nie została ona wpisana na unijny wykaz nowej żywności, dla której wydano zezwolenie na wprowadzenie na rynek w Unii. 

Rozporządzenie nakłada obowiązek ustanowienia unijnego wykazu nowej żywności, w tym tej, która już uzyskała zezwolenie lub została zgłoszona zgodnie z tymi przepisami, poprzez akt wykonawczy.

W Katalogu Nowej Żywności prowadzonym przez Komisję Europejską znajdują się konopie włókniste. W tym katalogu znajdują się nazwy składników żywności wraz z informacją o ich aktualnym statusie, w tym informacje o konieczności dopuszczenia ich do obrotu w Unii Europejskiej. Zgodnie z katalogiem, wprowadzenie produktów z zawartością CBD do obrotu na terenie Unii wymaga przeprowadzenia odpowiedniej procedury. Wyciągi z konopi i produkty zawierające kannabinoidy, takie jak kannabigerol (CBG), kannabichromen (CBC), kannabinol (CBN), a także wszystkie ekstrakty (w tym z innych roślin zawierających CBD) oraz produkty, do których dodaje się kannabinoidy jako składnik, są uznawane za nową żywność. Syntetycznie uzyskane kannabinoidy również są traktowane jako nowa żywność.

Wprowadzenie nowej żywności w postaci suplementów diety na rynek Polski

Zgodnie z art. 10 dyrektywy 2002/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 10 czerwca 2002 r. dotyczącej zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do suplementów żywnościowych, producenci lub osoby wprowadzające na rynek produkty suplementów żywnościowych mogą być zobowiązane do informowania właściwych organów państw członkowskich poprzez przesłanie wzoru etykiety produktu. W ramach tych przepisów Polska wprowadziła system monitorowania, który polega na ocenie merytorycznej produktów suplementów żywnościowych przed wprowadzeniem ich do obrotu.

Zgodnie z artykułem 29 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, przedsiębiorca działający na rynku spożywczym, który planuje wprowadzić na rynek suplement diety, ma obowiązek powiadomić o tym Głównego Inspektora Sanitarnego, aby umożliwić monitorowanie produktów dostępnych na terytorium Polski. Powiadomienie powinno zawierać informacje na temat jakościowego składu suplementu diety, w tym składników zawartych w produkcie, w tym substancji czynnych.

Komisja ds. żywności i żywienia oficjalnie oświadcza, że aby legalnie sprzedawać w Polsce produkty spożywcze zawierające CBD należy najpierw przeprowadzić postępowanie określone przez przepisy rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 2015/2283 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie nowej żywności. W tym kontekście, Komisja zastrzega, że informacje towarzyszące wprowadzaniu tych produktów do obrotu nie mogą sugerować działania leczniczego, w tym obecności związków o działaniu terapeutycznym, takich jak kannabidiol (CBD).

Nielegalne wprowadzanie do obrotu nowej żywności

Według ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, wprowadzanie do obrotu nowej żywności bez wymaganego zezwolenia Komisji Europejskiej oraz bez powiadomienia Głównego Inspektora Sanitarnego jest niezgodne z przepisami i wiąże się z odpowiedzialnością prawną. W przypadku naruszenia wymienionych obowiązków, przedsiębiorcom grozi kara grzywny. W przypadku wprowadzania do obrotu nowej żywności bez wymaganego zezwolenia, kara może wynosić grzywna, kara ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat 2.